MAKE A MEME
View Large Image
| View Original: | Dokument fundacyjny klasztoru w Łeknie.jpg (3543x4724) | |||
| Download: | Original | Medium | Small | Thumb |
| Courtesy of: | commons.wikimedia.org | More Like This | ||
| Keywords: Dokument fundacyjny klasztoru w Łeknie.jpg parchment Size mm 395 580 accession number 53/1456/D1 place of creation Komentarz Obecność cystersów w Polsce rozpoczęła się od nawiązania bezpośrednich kontaktów z ośrodkami francuskiej kultury monastycznej w Clairvaux i Morimond w wyniku których biskup krakowski Mateusz zaprosił samego św Bernarda do przyjazdu do Polski a następnie archiepiscopus Polonorum czyli arcybiskup gnieźnieński Jan oraz Polonie civis możnowładca polski Zbilut Pałuka sprowadzili do Brzeźnicy i do Łekna pierwsze konwenty cysterskie oferując im bardzo dobre warunki bytu materialnego i rozwoju duchowego W 1153 konwent sprowadzony wprost z Morimondu zamieszkał w Brzeźnicy-Jędrzejowie natomiast do współczesnego mu opactwa wielkopolskiego w Łeknie przybyli zakonnicy z Altenbergu pod Kolonią filii Morimondu Cystersi otrzymali w Polsce ziemie i zagospodarowane majętności wraz z zabudowaniami np dawne palatia książęce i kościoły Przygotowywanie domu dla cystersów trwało w Łeknie około ośmiu lat statuty kapituły generalnej cystersów podają że proces organizacji klasztoru rozpoczął się już około 1142 natomiast wg rocznika cysterskiego pełny konwent liczący dwunastu zakonników wraz z opatem przybył do Łekna w 1150 Inauguracja życia klasztornego i uroczyste wprowadzenie zakonników do nowego opactwa odbyło się w 1153 i łączyło się ze zjazdem dostojników oraz z ogłoszeniem i spisaniem aktu fundacji U progu rządów synów Bolesława Krzywoustego jako książąt dzielnicowych zwłaszcza po zwycięskiej nad seniorem wojnie domowej odbyła się cała seria takich wydarzeń Książęta występowali na zjazdach fundacyjnych i w aktach pisanych z orszakiem dostojnych komesów a biskupi z klerem katedralnym Dostojnikiem który łączył osoby świeckie i duchowne występujące w tych aktach był kanclerz książęcy za którym stali kapelani dworu Autorem dokumentu łekneńskiego podobnie jak i dokumentu dla opactwa w Jędrzejowie był zapewne wspomniany arcybiskup gnieźnieński Jan zwany też Janikiem z rodu Gryfitów Wcześniej sprawował on kanclerstwo przy dwóch z kolei książętach seniorach Władysławie i Bolesławie Kędzierzawym a przed objęciem stolicy gnieźnieńskiej był biskupem wrocławskim Choć sam był bardzo dobrze wykształcony przy redagowaniu tekstu mogli mu być pomocni scholastycy związani z kapitułą gnieźnieńską i poznańską mistrzowie Folbert i Stefan Dokument łekneński został wykonany w dwóch egzemplarzach jego drugi oryginał znajduje się od XIX w do dziś w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie Arcybiskup gnieźnieński Jan był też pierwszą i najważniejszą osobą w zgromadzeniu zwołanym z okazji wprowadzenia zakonników do nowego klasztoru i spisania dokumentu fundacyjnego Drugą co do ważności osobą w tym zgromadzeniu był biskup poznański Stefan a dopiero trzecią książę Mieszko Listę świadków otwiera natomiast kanclerz Radwan późniejszy biskup poznański po nim następuje kustosz Wilhelm oraz dwaj mistrzowie Folbert i Stefan scholastycy katedralni w Gnieźnie i Poznaniu a zamyka ją dwunastu komesów Fundatorem uposażenia dla cystersów w Łeknie był natomiast Zbilut Zbilud Zbylut wielmoża z rodu którego posiadłości leżały na Pałukach w północnej Wielkopolsce i sąsiadowały z dobrami arcybiskupstwa gnieźnieńskiego Tradycja średniowieczna wywodziła Pałuków z rodu św Wojciecha Sławnikowiców jednak nie została potwierdzona przez nowsze badania Komes Zbilut Pałuka należał do kręgu erudytów znających prawo rzymskie był bowiem w tamtych czasach jedynym fundatorem który kazał nazwać siebie Poloniae civis obywatel Polski Wystawienie w 1153 poważnego i uroczystego aktu prawnego przeprowadzonego przez samego arcybiskupa obecność tegoż arcybiskupa a także biskupa poznańskiego książąt dzielnicy i dostojników połączone z ogłoszeniem anatemy i groźby piekła na tych którzy odważyliby się naruszyć własność i prawa klasztoru stanowiło najwyższą ochronę nadania uczynionego przez Zbiluta dla cystersów sprowadzonych z Altenbergu do Łekna Na tę fundację Zbilut przeznaczył miejsce położone na niewielkim wzniesieniu nad jeziorem na wałach i majdanie wczesnośredniowiecznego grodu oraz rotundę będącą pierwotnie kościołem grodowym która po lokacji pełniła funkcję kościoła klasztornego Patronką Zbilutowego nadania była Boża Rodzicielka Maria drugim patronem był św Piotr Świecki fundator Zbilut zgodnie z panującą w ówczesnych kołach elitarnych ideą świętej wymiany otrzymania dóbr niebiańskich w zamian za doczesne ufundował jeszcze benedyktynom w Mogilnie kościół św Jakuba oraz świadkował w dokumentach dla kanoników w Trzemesznie i dla cystersów w Jędrzejowie Cystersi w Łeknie zbudowali w połowie XIII w nowy okazały kościół klasztorny Jednakże działalność erozyjna wody jeziornej oraz gnicie drewnianych konstrukcji wału i spowodowane tym osiadanie gruntu doprowadziły do rysowania się murów kościoła i zabudowań klasztornych Skutkiem tego już w II poł XIV w cystersi łekneńscy przenieśli swój konwent do pobliskiego Wągrowca cc-zero Cistercian monasteries in Poland Łekno Greater Poland Voivodeship State Archive in Poznań Uploaded with VicuñaUploader 1153 in Poland | ||||
