MAKE A MEME
View Large Image
| View Original: | AGAD_Fundacja_klasztoru_cystersów_w_Łeknie.jpg (3322x3969) | |||
| Download: | Original | Medium | Small | Thumb |
| Courtesy of: | commons.wikimedia.org | More Like This | ||
| Keywords: AGAD Fundacja klasztoru cystersów w Łeknie.jpg Regest Zbilut z rodu Pałuków obywatel Polski Poloniae civis zakłada klasztor cystersów w Łeknie koło Wągrowca na terenie swojej dziedzicznej posiadłości i uposaża go częścią swojej wolnej ojcowizny a mianowicie wsiami Rgielsko z jeziorem Straszewo i Panigrodz oraz karczmą w Łeknie Fundację tę w obecności książąt Mieszka Bolesława i Henryka oraz innych świadków Radwana kanclerza Wilhelma kustosza mistrzów Folberta i Stefana a także komesów Stresona Pakosława Przedwoja Brodzisława Dzierżykraja Dobrogosta Jana Gerwarda Boguszy Mieszka Pomorskiego Przecława i Tomasza potwierdza Jan arcybiskup gnieźnieński i zabezpiecza ją przyciśnięciem swojej pieczęci a także wraz ze Stefanem biskupem poznańskim umacnia ją klątwą <br /> Treść W imię świętej i niepodzielnej Trójcy niech będzie wiadomo wszystkim katolikom tak przyszłych jak i obecnych czasów Zacną i błogosławioną stała się ofiara zaiste święta i chwalebna jest wymiana oddać to co przemijające a uzyskać za to niezniszczalne dobra ziemskie rozproszyć a posiąść niebiańskie Przeto w miłości do spraw świętych ja Zbilut obywatel Polski dzięki natchnieniu niebiańskiemu w sercu zapalonemu troskający się o ozdobę domu Bożego i mieszkanie jego chwały jednocześnie pragnąc być wpisanym do księgi żywych wraz ze sprawiedliwymi część mojej wolnej dziedziny ojcowizny mianowicie wsie Rgielsko z całym jeziorem i Straszewo Panigrodz i w Łeknie plac miejsce targowe z karczmą Bogu rozdawcy wszystkich dóbr dla chwały i sławy także Bożej Rodzicielce i Świętemu Piotrowi dla chwały oddałem z prawdziwą pokorą pobożności a następnie w jednej z wymienionych wsi mianowicie w Łeknie z pragnienia czystej pobożności domostwo Bogu fundowałem stworzyłem i wyposażyłem Dla duchowego prowadzenia tego domostwa dla pełnienia tam służby Bożej oraz dla wpajania prawidłowego i duchowego wychowania religijnego i dyscypliny z uszanowaniem powołałem przyjąłem umiłowałem i osadziłem tam mężów duchownych osoby wielebne umarłe dla świata żyjące dla Chrystusa mnichów rzeczywistych z zachowania i powołania pełnych Boga i jego czci Którym w tymże miejscu to znaczy w Łeknie dla duchowego spędzania życia jako biedakom Chrystusa sam ubogi przekazałem bez przeciwności wymienione wsie wraz ze wszystkimi ich dochodami na swobodne użytkowanie odtąd na wieczność Dlatego aby nigdy żadna osoba wyższego lub niższego stanu nie ważyła się rozproszyć tego świadectwa mojej pobożnej gorliwości lecz żeby na wieczność pozostał nienaruszony i niezmieniony zgromadziłem Jana arcybiskupa gnieźnieńskiego Stefana biskupa poznańskiego Mieszka księcia i inne liczne osoby wysokie godnością i proste i tu ku mojej radości i wobec stojących licznych osób od obu biskupów otrzymałem utwierdzenie całego zapisu pod karą nałożenia wiecznej klątwy gdyby ktoś teraz lub w przyszłości ośmielił się naruszyć przywileje tego zapisu i hamował jego postanowienia piekło go żywcem pochłonie jeśli się nie opamięta Działo się w roku tysiąc sto pięćdziesiątym trzecim z Bolesławem Mieszkiem Henrykiem braćmi rodzonymi władcami w Polsce i z czcigodnym Janem arcybiskupem gnieźnieńskim który odciśnięciem swojej pieczęci potwierdził ten zapis mający gwarancję przywileju w obecności następujących świadków Radwana kanclerza Wilhelma kustosza mistrza Folberta mistrza Stefana i tych komesów Stresona Pakosława Przedwoja Brodzisława Dzierżykraja Dobrogosta Jana Gerwarda Boguszy Mieszka Pomorskiego Przecława Tomasza Niech będzie wiadomo wszystkim że książę Bolesław brat Mieszka dał Świętemu Piotrowi wieś nazwaną Mątwy Przecław ojciec Chebdy dał Głojkow Prandota dał Wierzenicę Przedwoj dał Łoskuń Brodzisław dał Olesno żona Zbiluta dała Gościeszyn i Kaczkowo synowie jego Sławnik Piotr Ogariusz dali Pokrzywnicę i Mokronosy I te są wsie z których dziesięcinę nadano kościołowi Świętego Piotra Bartodzieje Slosym Bukowie Turza Dębogóra Dąbrowa Zalachowo Danaborz Ochodza Morakowo Bliżyce Łekno Czerlin Koninek Krosno Mokronosy Pokrzywnica Tedy jeśliby ktoś to znieważył niech będzie wyklęty tłum Zofia Wojciechowska <br /> Komentarz Obecność cystersów w Polsce rozpoczęła się od nawiązania bezpośrednich kontaktów z ośrodkami francuskiej kultury monastycznej w Clairvaux i Morimond w wyniku których biskup krakowski Mateusz zaprosił samego św Bernarda do przyjazdu do Polski a następnie archiepiscopus Polonorum czyli arcybiskup gnieźnieński Jan oraz Polonie civis możnowładca polski Zbilut Pałuka sprowadzili do Brzeźnicy i do Łekna pierwsze konwenty cysterskie oferując im bardzo dobre warunki bytu materialnego i rozwoju duchowego W 1153 konwent sprowadzony wprost z Morimondu zamieszkał w Brzeźnicy-Jędrzejowie natomiast do współczesnego mu opactwa wielkopolskiego w Łeknie przybyli zakonnicy z Altenbergu pod Kolonią filii Morimondu Cystersi otrzymali w Polsce ziemie i zagospodarowane majętności wraz z zabudowaniami np dawne palatia książęce i kościoły Przygotowywanie domu dla cystersów trwało w Łeknie około ośmiu lat statuty kapituły generalnej cystersów podają że proces organizacji klasztoru rozpoczął się już około 1142 natomiast wg rocznika cysterskiego pełny konwent liczący dwunastu zakonników wraz z opatem przybył do Łekna w 1150 Inauguracja życia klasztornego i uroczyste wprowadzenie zakonników do nowego opactwa odbyło się w 1153 i łączyło się ze zjazdem dostojników oraz z ogłoszeniem i spisaniem aktu fundacji U progu rządów synów Bolesława Krzywoustego jako książąt dzielnicowych zwłaszcza po zwycięskiej nad seniorem wojnie domowej odbyła się cała seria takich wydarzeń Książęta występowali na zjazdach fundacyjnych i w aktach pisanych z orszakiem dostojnych komesów a biskupi z klerem katedralnym Dostojnikiem który łączył osoby świeckie i duchowne występujące w tych aktach był kanclerz książęcy za którym stali kapelani dworu Autorem dokumentu łekneńskiego podobnie jak i dokumentu dla opactwa w Jędrzejowie był zapewne wspomniany arcybiskup gnieźnieński Jan zwany też Janikiem z rodu Gryfitów Wcześniej sprawował on kanclerstwo przy dwóch z kolei książętach seniorach Władysławie i Bolesławie Kędzierzawym a przed objęciem stolicy gnieźnieńskiej był biskupem wrocławskim Choć sam był bardzo dobrze wykształcony przy redagowaniu tekstu mogli mu być pomocni scholastycy związani z kapitułą gnieźnieńską i poznańską mistrzowie Folbert i Stefan Dokument łekneński został wykonany w dwóch egzemplarzach jego drugi oryginał znajduje się od XIX w do dziś w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie Arcybiskup gnieźnieński Jan był też pierwszą i najważniejszą osobą w zgromadzeniu zwołanym z okazji wprowadzenia zakonników do nowego klasztoru i spisania dokumentu fundacyjnego Drugą co do ważności osobą w tym zgromadzeniu był biskup poznański Stefan a dopiero trzecią książę Mieszko Listę świadków otwiera natomiast kanclerz Radwan późniejszy biskup poznański po nim następuje kustosz Wilhelm oraz dwaj mistrzowie Folbert i Stefan scholastycy katedralni w Gnieźnie i Poznaniu a zamyka ją dwunastu komesów Fundatorem uposażenia dla cystersów w Łeknie był natomiast Zbilut Zbilud Zbylut wielmoża z rodu którego posiadłości leżały na Pałukach w północnej Wielkopolsce i sąsiadowały z dobrami arcybiskupstwa gnieźnieńskiego Tradycja średniowieczna wywodziła Pałuków z rodu św Wojciecha Sławnikowiców jednak nie została potwierdzona przez nowsze badania Komes Zbilut Pałuka należał do kręgu erudytów znających prawo rzymskie był bowiem w tamtych czasach jedynym fundatorem który kazał nazwać siebie Poloniae civis obywatel Polski Wystawienie w 1153 poważnego i uroczystego aktu prawnego przeprowadzonego przez samego arcybiskupa obecność tegoż arcybiskupa a także biskupa poznańskiego książąt dzielnicy i dostojników połączone z ogłoszeniem anatemy i groźby piekła na tych którzy odważyliby się naruszyć własność i prawa klasztoru stanowiło najwyższą ochronę nadania uczynionego przez Zbiluta dla cystersów sprowadzonych z Altenbergu do Łekna Na tę fundację Zbilut przeznaczył miejsce położone na niewielkim wzniesieniu nad jeziorem na wałach i majdanie wczesnośredniowiecznego grodu oraz rotundę będącą pierwotnie kościołem grodowym która po lokacji pełniła funkcję kościoła klasztornego Patronką Zbilutowego nadania była Boża Rodzicielka Maria drugim patronem był św Piotr Świecki fundator Zbilut zgodnie z panującą w ówczesnych kołach elitarnych ideą świętej wymiany otrzymania dóbr niebiańskich w zamian za doczesne ufundował jeszcze benedyktynom w Mogilnie kościół św Jakuba oraz świadkował w dokumentach dla kanoników w Trzemesznie i dla cystersów w Jędrzejowie Cystersi w Łeknie zbudowali w połowie XIII w nowy okazały kościół klasztorny Jednakże działalność erozyjna wody jeziornej oraz gnicie drewnianych konstrukcji wału i spowodowane tym osiadanie gruntu doprowadziły do rysowania się murów kościoła i zabudowań klasztornych Skutkiem tego już w II poł XIV w cystersi łekneńscy przenieśli swój konwent do pobliskiego Wągrowca <br /> Opis zewnętrzny Oryginał jęz łaciński 1 karta pergaminowa o wymiarach 395x580 mm; pieczęć w misce woskowej przyłożona do dokumentu<br /> Miejsce przechowywania Archiwum Państwowe w Poznaniu Cystersi Łekno sygn D 1 <br /> Autor komentarza Zofia Wojciechowska 1153 Archiwum Główne Akt Dawnych author PD-old-100 Łekno Greater Poland Voivodeship Cistercian monasteries in Poland Media contributed by AGAD presented in former polska pl portal Uploaded with VicuñaUploader | ||||
